Γραφείο Τύπου
Αθήνα 16 Φεβρουαρίου 2013
Συνέντευξη του Προέδρου της Βουλής κ. Ευάγγελου Μεϊμαράκη στον Δημοσιογράφο κ. Μανώλη Κοττάκη, στην εκπομπή «Άλλη Όψη»
Κυρίες και κύριοι καλό απόγευμα από το Κοινοβούλιο. Σήμερα η «’Αλλη Όψη» έχει τη χαρά και την τιμή να φιλοξενεί τον Πρόεδρο της Βουλής κ. Ευάγγελο Μεϊμαράκη σε μια εβδομάδα που ήταν γεμάτη φορτίσεις, εντάσεις, γεγονότα και τη Βουλή πάντα στο ρόλο του πρωταγωνιστή.
Καλώς σας βρήκαμε.
Να είστε καλά ,κύριε Κοττάκη. Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι στην εκπομπή σας, την «Άλλη Όψη», μια εκπομπή που παρουσιάζει πάρα πολλά σημαντικά γεγονότα, επίκαιρα και δίνει τη δυνατότητα για προβληματισμό στους τηλεθεατές σας.
Να ξεκινήσουμε, κύριε Πρόεδρε, με τη λειτουργία του Κοινοβουλίου. Το λέω αυτό γιατί τα τελευταία χρόνια η κρίση του πολιτικού συστήματος και του πολιτεύματος σε ένα μεγάλο βαθμό, έχει εντοπισθεί και στη λειτουργία του Κοινοβουλίου. Μιλάμε για μια περίοδο –είναι Φεβρουάριος- όπου οι συνταξιούχοι έχουν πάρει τα πρώτα εκκαθαριστικά τους και έχουν δει πετσοκομμένες τις συντάξεις και οι εργαζόμενοι έχουν δει με την αυξημένη παρακράτηση του φόρου ότι μειώνονται οι μισθοί. Και υπάρχει η αίσθηση στην κοινωνία αυτά τα τελευταία χρόνια ότι η Βουλή είναι ένας χώρος προνομίων, δηλαδή ότι όλα αλλάζουν γύρω, αλλά αυτό το κτήριο εδώ, το οποίο έχει έναν έντονο συμβολισμό, μένει εκτός των αλλαγών, ότι είναι ένας χώρος προνομίων, ότι οι Βουλευτές δεν μειώνουν τους μισθούς τους, οι υπάλληλοι συνεχίζουν και απολαμβάνουν εξαιρετικές αποδοχές δεκαέξι δώρων, ότι γίνονται ρουσφέτια σε γραφεία. Θέλω να τα συζητήσουμε ένα-ένα αυτά. Πώς αισθάνεστε, πώς αισθάνονται οι Βουλευτές την ώρα που εσείς μέσα στην Αίθουσα της Ολομέλειας αποφασίζετε αυτές τις περικοπές, που έχουν αντίκρισμά στη ζωή και στην καθημερινότητα του κάθε Έλληνα, την ίδια αυτή ώρα να δημοσιοποιούνται τα εκκαθαριστικά της μισθοδοσίας των Βουλευτών, τα οποία δεν θεωρούνται ευκαταφρόνητα;
Κατ’ αρχάς, κύριε Κοττάκη, να σας πω ότι δυστυχώς και μάλιστα έντονα στην Ελλάδα έχει στοχοποιηθεί το Κοινοβούλιο. Κι αυτό τελικά έχει οδηγήσει σταδιακά, ιδιαίτερα τη διετία 2009-2011, σε μία ισοπέδωση που δεν είναι σωστή, διότι πρώτον δεν είναι όλοι οι Βουλευτές το ίδιο επιμελείς, το ίδιο παραγωγικοί και αποτελεσματικοί, δεύτερον, διότι οι Βουλευτές είμαστε οι εκπρόσωποι των πολιτών, αυτοί μας ψηφίζουν, αυτοί μας στέλνουν στο Κοινοβούλιο με συγκεκριμένο ρόλο, έργο και απόδοση και τρίτον, θα έλεγα, ότι αυτή την τριετία ιδιαίτερα ό,τι αρνητικό υπήρχε, είχε φόντο τη Βουλή…
Σωστό.
Που αυτό δεν είναι αλήθεια. Εντέλει στο μυαλό του κάθε πολίτη η Βουλή πια έχει πάρει κάτι το αρνητικό. Κι αυτό πρέπει σιγά-σιγά με πολύ μεγάλη προσπάθεια –και θα πάρει και χρόνο- να το αλλάξουμε.
Πρέπει να σας προβληματίσει αυτό όμως. Δεν έγινε από μόνο του.
Έχετε απόλυτο δίκαιο. Με προβληματίζει και μάλιστα σκέφτομαι σημαντικές, ουσιαστικές, θεσμικές αλλαγές, οι οποίες όμως θέλουν το χρόνο τους για να ωριμάσουν και για να γίνουν και αποδεκτές από την κοινή γνώμη σε αυτή τη δύσκολη, σημαντική περίοδο που λέτε.
Δηλαδή, κύριε Πρόεδρε; Τι θεσμικές αλλαγές;
Κατ’ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι οι υπάλληλοι στη Βουλή είναι και αυτοί άνθρωποι εργαζόμενοι. Πράγματι έχουν πολύ περισσότερες ώρες υπερωριών, διότι η Βουλή είναι η καρδιά της δημοκρατίας. Η καρδιά δεν σταματά ποτέ να λειτουργεί. Δεν σημαίνει ότι επειδή είναι Παρασκευή απόγευμα ή Σάββατο ή Κυριακή, η Βουλή δεν λειτουργεί. Λειτουργούν οι επιτροπές. Λειτουργούν τα Πρακτικά. Λειτουργούν αρμοδιότητες…
Και οι πολίτες είναι η ψυχή του πολιτεύματος.
Ναι, αλλά προσέξτε. Εγώ κατανοώ απόλυτα τον πολίτη που είναι στην ανεργία ή βλέπει τον μισθό του να μειώνεται, να έχει πράγματι μια τέτοια αντιπαράθεση. Αλλά θέλω να σας πω τα εξής: Πρώτον, οι υπάλληλοι της Βουλής δεν έχουν τους δεκάξι μισθούς, το οποίο συζητείτο και έχει δημιουργηθεί αυτή η σύγχυση. Δεύτερον, έχουν υποστεί μία μείωση κατά 57% του μισθού τους από το 2009 μέχρι σήμερα, όπως και οι Βουλευτές. Και τρίτον, πράγματι είναι πολλοί, η συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων που και τις υπερωρίες κάνουν και τα έξοδα κίνησης δικαιολογούνται. Βεβαίως, θα πρέπει να τα εξορθολογήσουμε. Βεβαίως θα πρέπει να τα μειώσουμε. Εγώ δηλαδή αποδέχομαι και συζήτησα και με τον Σύλλογο Εργαζομένων να παίρνουν τις πραγματικές υπερωρίες, όσοι πραγματικά τις κάνουν.
Άρα υπήρχαν εικονικές.
Όχι, δεν είναι εικονικές. Υπάρχουν υπερωρίες οι οποίες δεν μπορούν να πιστοποιηθούν 100%. Πολλές φορές, όπως ξέρετε, σε μία περίοδο που υπάρχει ανάπτυξη, πάει καλά η οικονομία, αυτά ίσως δεν τα πολυκοιτάμε. Σήμερα, όμως, που πράγματι υπάρχει πρόβλημα, ακόμη και το ένα ευρώ, δεν πρέπει να το σπαταλούμε.
Το αρχικό μου ερώτημα δεν αφορούσε αποκλειστικά τους υπαλλήλους. Ο πολίτης όταν υποφέρει, θέλει συμβολικά να υποφέρει και ο Βουλευτής του γιατί τον θεωρεί δημόσιο λειτουργό -να το πω;- δημόσιο υπηρέτη.
Δημόσιο υπηρέτη.
Άρα, σου λέει, επιλογή σου ήταν να θέλεις να υπηρετήσεις το δημόσιο συμφέρον…
Ορθόν.
Άρα, την ώρα που εσύ αποφασίζεις για μένα να μου αλλάξεις τους όρους της ζωής, άλλαξε και εσύ τους δικούς σου και θέλω συμβολισμούς: Στις αποδοχές σου; Στις ατέλειές σου; Στα προνόμια; Μη διορίζεις ξαδέλφες, κουμπάρους στα πολιτικά γραφεία. Αυτό θέλει ο πολίτης.
Κατ’ αρχάς να σας πω ότι αυτά σταμάτησαν. Διότι όπως γνωρίζετε και η πρόσληψη στη Βουλή γίνεται με ΑΣΕΠ από το 2011. Δεύτερον, σας επαναλαμβάνω ότι μειώθηκαν και οι μισθοί των υπαλλήλων και οι μισθοί των Βουλευτών κατά 57% από το 2011 μέχρι σήμερα. Τρίτον, είμαστε στα απολύτως απαραίτητα και αναγκαία. Υπάρχει πράγματι ένα ζήτημα το οποίο ετέθη προ ημερών για το αφορολόγητο του μισθού των Βουλευτών…
Το έθεσε η Δημοκρατική Αριστερά.
Υπήρχε μια πρόταση παλιά την οποία και εγώ είχα υποστηρίξει, να καταργηθεί και αυτό και να πάμε σε βιβλία εσόδων-εξόδων. Διότι το αφορολόγητο δικαιολογεί τα έξοδα κίνησης τα οποία έχει ο κάθε συνάδελφος και πολύ περισσότερο τα έξοδα κίνησης των συναδέλφων της περιφέρειας. Μου έλεγε συνάδελφος που πολιτεύεται στη Λάρισα, που δεν υπάρχει αεροπλάνο και πάει στο Νομό του κάθε Παρασκευοσαββατοκύριακο τι ποσό χρειάζεται σε βενζίνη σε διόδια και όλα τα σχετικά. Αυτά τα έξοδα –εγώ δεν σας λέω να κάνουμε υπερβολές- δικαιολογούν και ίσως να είναι και παραπάνω απ’ ότι το αφορολόγητο. Και είναι αφορολόγητο διότι θεωρείται ως έξοδο κίνησης. Δεν είναι εισόδημα.
Το κανάλι θα το κλείσετε;
Είναι μια πολύ μεγάλη συζήτηση. Το κανάλι δεν είναι θέμα προϋπολογισμού όπως το παρουσιάζουν κάποιοι. Διότι ο προϋπολογισμός του είναι μειωμένος. Επίσης, το κανάλι της Βουλής δεν είναι ένα κανάλι ανταγωνιστικό. Είναι ένα κανάλι το οποίο δεν μπαίνει σε μετρήσεις, δεν ανταγωνίζεται την ΕΡΤ και τα υπόλοιπα κανάλια. Είναι η φωνή της νομοθετικής εξουσίας, της εκτελεστικής εξουσίας και υπάρχει σε όλες τις δημοκρατίες. Πρέπει να σας πω ότι το κανάλι δείχνει και έχει ενδιαφέρον και συζητάμε με τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο να εμπλουτίσουμε τις ζώνες αυτές ενημέρωσης για ειδικού ενδιαφέροντος θέματα, τα οποία μπορεί να μην ενδιαφέρουν το σύνολο των πολιτών, αλλά να ενδιαφέρουν κοινωνικές ομάδες.
Είπαμε τα οικονομικά. Σας προβληματίζει το γεγονός ότι υπάρχει η αμφισβήτηση από τη νεολαία -και είναι πάρα πολύ έντονη- προς το κομμάτι της πολιτικής; Πριν από περίπου ένα, δύο χρόνια έξω, εδώ στο προαύλιο σειόταν η ατμόσφαιρα από τις ιαχές με το γνωστό σύνθημα για το κάψιμο της Βουλής και με το γνωστό χαρακτηρισμό. Αλήθεια, αν εσείς ήσασταν νέος σ’ αυτή την ηλικία και νιώθατε όλη αυτή την απαξίωση για το Κοινοβούλιο, θα κάνατε το ίδιο; Θα φωνάζατε αυτό το σύνθημα;
Το αίμα των νέων βράζει. Όλοι ήμασταν νέοι και όλοι έχουμε κάνει και τις αταξίες μας και τις υπερβολές μας και τα σχετικά. Αλίμονο αν δεν τα κάνεις. Δεν θα είσαι νέος. Εγώ προτιμώ τα φρέσκα, νέα, αγανακτισμένα, δημιουργικά όμως μυαλά παρά κάποιο νέο σε ηλικία αλλά πολύ γερασμένο και χωρίς φαντασία και χωρίς διεκδίκηση. Θεωρώ, όμως, ότι η διετία εκείνη έκλεισε, άφησε πίσω της αρκετά τέτοια που μας πλήγωσαν κιόλας γιατί ήταν υπερβολικά και έχουμε μπει σε μία άλλη κατάσταση ομαλοποιημένη. Όμως οι εκλογές οι οποίες ανέδειξαν αυτή τη Βουλή για τέσσερα χρόνια, έγιναν με εκείνα τα μυαλά, με εκείνη την αγανάκτηση, με εκείνον το θυμό…
Σωστά.
Και έδωσαν ευκαιριακές θα έλεγα πολλές φορές και ψήφο και σταυρό προτίμησης. Δεν παύει όμως όσοι έχουν εκλεγεί να εκπροσωπούν πολίτες. Και εμείς, ειδικά ο Πρόεδρος, πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε ως εκπροσώπους των πολιτών ανεξαρτήτως αν εκείνη η ψήφος ήταν ευκαιριακή, θυμού και όχι μιας συνετής αντιμετώπισης των πολιτικών πραγμάτων. Γι’ αυτό και πολλές φορές λέω ότι ο Πρόεδρος της Βουλής πρέπει να προσέξει το Κοινοβούλιο ως σύνολο και ως θεσμό και οι ατομικές συμπεριφορές καταγράφονται στο μυαλό των πολιτών, οι οποίοι κρίνουν ατομικά πλέον τον κάθε συνάδελφο.
Ανοίγετε ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Μιλήσατε για τις ατομικές συμπεριφορές. Κατά καιρούς, κατά διαστήματα γινόμαστε μάρτυρες σφοδρών επεισοδίων και ανταλλαγής χαρακτηρισμών μεταξύ Βουλευτών, οι οποίοι μας κάνουν να αισθανόμαστε στεναχώρια, το ελάχιστο που μπορεί να πει κανείς. Εσείς έχετε πει «δεν θέλω να γίνω παιδονόμος, ατομική ευθύνη, ατομική συμπεριφορά». Ναι, αλλά υπάρχει και ένας Κανονισμός. Και ο Κανονισμός λέει ότι όταν ο Βουλευτής παρεκτραπεί, ανάλογα με τη βαρύτητα της παρεκτροπής του υπάρχουν διαβαθμίσεις, ανάκληση στην τάξη, αποβολή από την Αίθουσα, περικοπή αποζημίωσης, ακόμη και προσωρινός αποκλεισμός από τις συνεδριάσεις. Δεν μπορείτε νομίζω να το αφήνετε αυτό να εξελίσσεται και να βλέπουμε να λέει «μωρή» η μία την άλλη, «θα σε λιντσάρω» ή άλλους χαρακτηρισμούς οι οποίοι δεν κάνουν καλή εντύπωση για το Κοινοβούλιο, κύριε Πρόεδρε.
Χαλάνε την εικόνα του Κοινοβουλίου μεμονωμένες συμπεριφορές…
Σωστό.
Και έχετε δίκαιο σ’ αυτό.
Το «μωρή» το έχουν για καραμέλα τελευταία. Με συγχωρείτε.
Ναι, αλλά όλα αυτά δεν γίνονται μέσα στην Αίθουσα της Ολομέλειας. Γι’ αυτό και ο Κανονισμός πρέπει να σας πω ότι εφαρμόζεται απολύτως. Όλα αυτά είναι διάλογοι που πολλές φορές γίνονται στο περιστύλιο που πράγματι είμαστε πιο χαλαροί ή με πιο ένταση. Δημοσιοποιούνται αυτοί οι διάλογοι. Αλλά δεν είναι την ώρα της συνεδρίασης όπου το Προεδρείο μπορεί να παρέμβει.
Το «τσόκαρο» μέσα ακούστηκε πρόσφατα.
Όχι ήταν προς την έξοδο. Είχε ολοκληρωθεί η συνεδρίαση. Δεν ήταν από μικροφώνου και δεν έχει καταγραφεί. Και εγώ σε ιδιωτικές συζητήσεις πολλές φορές που είμαστε σε ένταση, μπορεί να έχω πει υπερβολές ή να έχω πει κάτι παραπάνω.
Φημίζεστε για τα γαλλικά σας..
Αυτά ξέρετε, είναι ιδιωτικές συζητήσεις οι οποίες δημοσιοποιούνται και αφορούν τον καθένα προσωπικά και εμένα τον ίδιο. Από εκεί και πέρα ο πολίτης μας ξέρει. Το θέμα είναι αν μας ψήφισε όπως είμαστε ή αν είχαμε κρυφτεί. Σήμερα, λοιπόν, ο πολίτης επειδή οι εκλογές του 2012 έγιναν μέσα σ’ αυτό το κλίμα, μας ήξερε. Ήξερε τι ψήφιζε. Οφείλουμε λοιπόν να σεβαστούμε τον εκπρόσωπο των πολιτών και να προσπαθήσουμε να συνεννοηθούμε όσο γίνεται καλύτερα, τουλάχιστον μέσα στην Αίθουσα. Και θέλω να σας πω ότι μέσα στην Αίθουσα δεν έχουμε παρεκτροπές τέτοιου είδους και μάλιστα μεγάλες. Εγώ πάντως θέλω να σας πω ότι σκοπεύω να αποκαταστήσω την ευθεία σχέση κοινοβουλίου με πολίτες, με κοινωνία.
Δηλαδή;
Έχουμε ανοίξει ήδη και ακόμη περισσότερο τις πόρτες του Κοινοβουλίου και στα σχολεία και στους πολίτες και σε κοινωνικές ομάδες για να μπορέσουν οι πολίτες να καταλάβουν ότι εδώ είμαστε εκπρόσωποί τους και ότι δεν είναι δυνατόν τους εκπροσώπους τους να τους υβρίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ με έναν τέτοιο τρόπο. Δεύτερον, πιστεύω στην πρόταση που είχε υπάρξει στο παρελθόν ότι για να ανασάνει και το κέντρο θα πρέπει το Υπουργείο Οικονομικών και η Βουλή να πάνε εκτός κέντρου. Νομίζω ότι εδώ -όπως είχε έρθει παλιά και μια πρόταση- μπορεί να γίνει ένα μεγάλο μουσείο σε συνδυασμό με τον Κήπο και με το Προεδρικό Μέγαρο. Μπορεί πράγματι να είναι ένας χώρος ελκυστικός που θα αναπτύξει και θα βοηθήσει το κέντρο. Θυμάστε ήταν και το Υπουργείο Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως, το οποίο μετακινήθηκε…
Έφυγε.
Τότε είχε έρθει το σχέδιο και για τα τρία κτήρια. Επειδή ήμασταν της ήπιας προσαρμογής, έφυγε το πρώτο για να δούμε την εξέλιξη. Και είδατε ότι η οδός Μητροπόλεως άνοιξε και το Μοναστηράκι και του Ψυρρή…
Δεν έχει πια πορείες προς το Υπουργείο Παιδείας.
Ναι, αναβαπτίστηκε το κέντρο.
Μου λέτε τώρα δηλαδή ότι μετακομίζετε;
Σας λέω ότι υπάρχει μια παλιά σκέψη. Πρέπει να μετακινηθεί η Βουλή και το Υπουργείο Οικονομικών σε χώρους τέτοιους που θα μπορέσουν και οι διαδηλώσεις και οι πορείες και όλα αυτά τα σχετικά να αφήσουν το κέντρο πράγματι στην ιστορική του παράδοση που έχει κάθε πρωτεύουσα της κάθε χώρας.
Άρα, είναι σε συζήτηση απ’ ό,τι κατάλαβα.
Είμαστε σε μια τέτοια συζήτηση. Η παλιά Βουλή είναι ένα πολύ ωραίο κτήριο, ένα πολύ ωραίο μουσείο. Μπορεί πράγματι να αξιοποιηθεί όπως και η παρούσα. Έχω την αίσθηση ότι είναι μια σκέψη που θα υλοποιηθεί εν ευθέτω χρόνω. Να ξέρετε ότι σε άλλες χώρες το Κοινοβούλιο ως θεσμός δεν είναι ταυτισμένος αρνητικά στο μυαλό του πολίτη. Μόνο στην Ελλάδα κατά βάση είναι τόσο αρνητικά ταυτισμένο. Μόλις ακούσει κάποιος Κοινοβούλιο, σκέφτεται κάτι αρνητικό. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Πέραν της ευθείας σχέσης που θα έχουμε με την κοινωνία, εγώ πιστεύω ότι το Κοινοβούλιο θα πρέπει να προχωρήσει και σε άλλα ζητήματα. Το Κοινοβούλιο είναι όπως είπαμε, ο ελεγκτικός μηχανισμός και η νομοθετική εξουσία. Ο ελεγκτικός μηχανισμός της εκτελεστικής εξουσίας κατά βάση. Πρέπει να σας πω ότι είναι το χαράκωμα του πολίτη όπως είναι το καταφύγιό του η δικαιοσύνη. Εδώ ο πολίτης αισθάνεται ότι μπορούν να σταματήσουν οι όποιες αυθαιρεσίες της εκτελεστικής εξουσίας ή διευθυντηρίων ή οτιδήποτε άλλο.
Τι θα κάνετε λοιπόν για να σταματήσουν;
Θεωρώ ότι είναι ώριμο πλέον να προχωρήσουμε σε μία αλλαγή του Κανονισμού. Συζητείται εδώ και μήνες με τα κόμματα και έχουμε καλές προτάσεις. Πρώτον, να δούμε αν η εκτελεστική εξουσία -που γίνεται με ερωτήσεις και επερωτήσεις- εφαρμόζει τους νόμους τους οποίους η νομοθετική εξουσία ψηφίζει. Η Βουλή πέραν του δικαιώματος ερώτησης προς τον Υπουργό -«βγήκε αυτή η απόφασης;», «δεν βγήκε»- οφείλει να έχει μία επιτροπή όπως έχουν και τα περισσότερα ευρωπαϊκά κοινοβούλια, να μπορεί να ελέγχει την υλοποίηση του νομοθετικού έργου. Δεύτερον, η Βουλή όπως και στα περισσότερα ευρωπαϊκά κοινοβούλια, έχει το δικαίωμα να ζητά από τα αντίστοιχα ελεγκτικά συνέδρια τον έλεγχο που κατ’ εντολή της Βουλής, απαιτείται να γίνει σε ορισμένες περιπτώσεις που η Βουλή κρίνει. Σήμερα η Βουλή δεν έχει το δικαίωμα να ζητήσει τέτοιους ελέγχους. Ο Κανονισμός πρέπει να μας δώσει το δικαίωμα σε συνεργασία με το Ελεγκτικό Συνέδριο, να μπορούμε σε συγκεκριμένες περιπτώσεις –επειδή κάτι αναφέρθηκε για τη Δ.Ε.Η., για τον Ο.Τ.Ε…
Να μπαίνετε μέσα στα οικονομικά…
Τα οικονομικά όλων με εντολή πλέον και της Βουλής. Τώρα αυτό το δικαίωμα το έχει ο Υπουργός μόνο. Πολλές φορές δεν ενημερώνεται και η κοινοβουλευτική εξουσία για την πορεία αυτών των ερευνών ή μπορεί ο Υπουργός να αλλάξει και ο επόμενος να ατονήσει ή να γίνουν εκλογές και να ξεχαστεί. Αυτά όμως αν μπουν στην κοινοβουλευτική διαδικασία και αρμοδιότητα, ούτε θα ξεχνιούνται ούτε θα σταματάνε.
Σωστά.
Τρίτον, πρέπει να ανοίξει άμεσα ο διάλογος γιατί από τον Ιούνιο πρέπει να είμαστε έτοιμοι να καταθέσουμε και προτάσεις –κι αυτό είναι έργο της Βουλής- για την Αναθεώρηση του Συντάγματος. Προσωπικά πιστεύω ότι έχουμε συγκλίνει σε πάρα πολλές περιπτώσεις όπως ο νόμος περί ευθύνης Υπουργών, όπως το θέμα για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, όπως το ζήτημα που έχει συζητηθεί για το περιβάλλον για τις εκτάσεις και τα δασικά και μη δασικά και όλα αυτά τα βασικά που πρέπει να αλλάξουν.
Να τα πάρουμε ένα-ένα;
Βεβαίως.
Είστε Πρόεδρος της Βουλής σε μία περίοδο που η αξιοπιστία του πολιτικού κόσμου είναι σε πολύ χαμηλό σημείο. Άρα η απάντηση που πρέπει να δώσει η Αναθεώρηση είναι να αναβαθμίσει θεσμικά πια την αξιοπιστία του πολιτικού κόσμου. Ένα ζήτημα λοιπόν είναι η ταύτιση της νομοθετικής με την εκτελεστική εξουσία. Δηλαδή ο Υπουργός, η εκτελεστική εξουσία, είναι και ο νομοθέτης πολλές φορές. Υπάρχει πολλή μεγάλη συζήτηση ότι άλλος πρέπει να είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άλλος πρέπει να είναι ο Πρωθυπουργός και άλλο η Βουλή. Δηλαδή να μην υπάρχει η δεδηλωμένη. Ο Πρωθυπουργός να εκλέγεται από το λαό απευθείας και η Βουλή ενδεχομένως και κατά το γαλλικό πρότυπο, με ξεχωριστεί διαδικασία. Πώς τη βρίσκετε τη σκέψη αυτή;
Όλα είναι ανοιχτά, όλα είναι εξεταστέα και όλα έχουν τα αρνητικά και τα θετικά. Πρέπει να βρούμε τα περισσότερα θετικά που ταιριάζουν και προσιδιάζουν στην Ελληνική Δημοκρατία και στον Έλληνα πολίτη. Θα σας πω το εξής, κύριε Κοττάκη, και θα σας θυμίσω μία πρόταση που είχα κάνει το 2007. Το 2007 είχαμε εθνικές εκλογές οι οποίες είχαν γίνει νωρίτερα από τη θητεία. Αλλά δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί η θητεία της Βουλής και της Κυβέρνησης. Όμως, το 2008 είχαμε εκλογές αυτοδιοικητικές, το 2009 είχαμε εκλογές για το Κοινοβούλιο και το 2010 είχαμε εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Έλεγα ότι αυτό τελικά αλλοιώνει τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας που έχουμε και πάει σχεδόν σε άνιση δημοκρατία όταν η Κυβέρνηση με τόσο βαριά ατζέντα θα κρίνεται κάθε χρόνο. Και είχαμε ζητήσει τότε μια ομάδα συναδέλφων, οι εκλογές αυτές να γίνονται σε μία χρονιά. Και επειδή σταθερή χρονιά ήταν οι ευρωεκλογές, είχαμε πει οι αυτοδιοικητικές να γίνουν μαζί με τις ευρωεκλογές και η θητεία του Προέδρου της Δημοκρατίας να συμπέσει. Όπως είδατε ωρίμασε αυτό και τώρα οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα γίνονται μαζί με τις ευρωεκλογές. Πρέπει να βρούμε και έναν τρόπο ο οποίος να είναι συνταγματικός, για την πρώτη θητεία τουλάχιστον του Προέδρου της Δημοκρατίας ώστε να συμπέσει κι αυτό. Σε καμία δημοκρατική χώρα δεν υπάρχει κάθε χρόνο εθνική εκλογή η οποία να αλλοιώνει τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα της 4ετούς θητείας.
Ζητάτε σταθερή 4ετή θητεία; Στη Γερμάνια βλέπετε δεν γίνονται πρόωρες εκλογές.
Δεν γίνονται αλλά στην Ελλάδα δεν μπορεί να πούμε ότι η Βουλή θα έχει αναγκαστικά 4ετή ή 5ετή θητεία. Διότι έχουμε εντελώς άλλο πολίτευμα. Διότι έχουμε τη δεδηλωμένη. Διότι οι πλειοψηφίες δημιουργούνται αλλιώς. Και γι’ αυτό ακριβώς μπορεί η θητεία της Κυβέρνησης και της Βουλής να είναι εντελώς διαφορετική. Όμως, θα πρέπει και εδώ να εξετάσουμε το πώς και πότε και για ποιους λόγους πάμε σε εκλογές και θα πρέπει να δούμε και τις εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας όταν διαπιστώνει πλήρη αναντιστοιχία.
Συγγνώμη που διακόπτω. Αναφερθήκατε στις εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το 1985 το Σύνταγμα έλεγε ότι αν υπάρχει ζήτημα, μπορεί ο Πρόεδρος να προκηρύσσει εκλογές. Αυτό υπαινίσσεστε;
Αυτό υπαινίσσομαι, αλλά οι προϋποθέσεις για τη διαπίστωση της αναντιστοιχίας πρέπει να είναι καθαρές. Δεν μπορεί να είναι στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου. Και αν πάμε σε εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας απευθείας από τον πολίτη, το πολίτευμα θα γίνει λίγο πιο προεδρικό.
Συμφωνείτε εσείς με αυτό;
Είναι μία άποψη η οποία κατ’ αρχάς δεν με βρίσκει αντίθετο. Όμως, εάν εμείς θεωρούμε ότι έχουμε αντιπροσωπευτική έμμεση δημοκρατία, τότε να ξέρετε ότι η Βουλή είναι αυτή που βγάζει Πρωθυπουργό λόγω δεδηλωμένης και η Βουλή είναι αυτή που πρέπει να βγάζει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Άρα θα πρέπει να έχουμε μια διαφορετική προσέγγιση και αντίληψη συνολικά στο σύστημα στο οποίο θέλουμε να προχωρήσουμε.
Εκτός από αυτό, υπάρχει ένα άλλο ζήτημα απ’ αυτά που συζητάμε. Εκτός από το ζήτημα αν πρέπει να ταυτίζεται η εκτελεστική εξουσία με τη νομοθετική εξουσία και να υπάρχει ο διαχωρισμός, οι πολίτες…
Πάντως διαχωρισμός στις αρμοδιότητες υπάρχει.
Ναι, σωστά και είναι αναμφισβήτητο αυτό. Οι πολίτες σκέπτονται όταν βλέπουν να γίνεται όλη αυτή η διαδικασία για την προκαταρκτική εξέταση για τη λίστα Λαγκάρντ «είναι δυνατόν οι Βουλευτές να δικάζουν τον εαυτό τους;», όταν ο απλός πολίτης για οτιδήποτε και να κάνει θα πάει στο δικαστήριο, στον φυσικό του δικαστή. Εσείς από τα θέματα των απλών σχεδόν παραβάσεων, τα θέματα ασυλίας, μέχρι τα βαριά αδικήματα, δικάζετε τους εαυτούς σας. Και αν εσείς δεν δώσετε την άδεια, δεν πρόκειται να πάει ποτέ κανείς Βουλευτής στη δικαιοσύνη. Ενώ στο εξωτερικό είδαμε ότι ακόμη και ολόκληρος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών για ένα θέμα άλλης τάξεως, ο Κλίντον, εδιώχθη από έναν ανεξάρτητο εισαγγελέα. Μήπως κάποια στιγμή η Βουλή πρέπει να πει: Αυτά στη δικαιοσύνη, εγώ ελεγκτικό ρόλο –όπως λέτε- και τα υπόλοιπα εκτός από μένα;
Αυτό το θέμα που θέτε είναι πάρα πολύ σοβαρό και είναι στο δημόσιο διάλογο. Πιστεύω ότι θα μας απασχολήσει κατά την Αναθεώρηση του Συντάγματος. Στο παράδειγμα που αναφέρατε, ο εισαγγελέας εκλέγεται. Δεν διορίζεται από την εκτελεστική εξουσία ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όπως γίνεται τώρα που και εκεί έχουν γίνει κάποια βήματα, διότι προτείνονται κάποιοι και τελικά επιλέγει η εκτελεστική εξουσία. Αλλά είναι διαφορετικό το σύστημα το οποίο διασφαλίζει με άλλο τρόπο και την ανεξαρτησία τους. Το δεύτερο είναι ότι δεν μπορεί η Βουλή να μην έχει λόγο στα ζητήματα αυτά, αλλά δεν πρέπει να είναι ο αποκλειστικός ελέγχων. Γι’ αυτό και στην Επιτροπή Πόθεν Έσχες, όπως είδατε, έχουμε προσθέσει δικαστικούς και μάλιστα τους Αντιπροέδρους των τριών μεγάλων δικαστηρίων –του Άρειου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου- και παρέδρους μαζί και ορκωτούς λογιστές. Θέλω να σας πω ότι βήματα γίνονται, αργά θα μου πείτε, αλλά γίνονται και θα γίνουν και άλλα. Αυτό μας απασχολεί πάρα πολύ. Σημειώστε δε ότι εγώ ήμουν απ’ αυτούς που είπα και πρόσφατα ότι η Βουλή δεν μπορεί να έχει την αποκλειστική δίωξη και αποκλειστική αρμοδιότητα επ’ αυτών των ζητημάτων. Θα πρέπει σαφώς να μπορέσουμε να έχουμε τη γνώμη των ανωτάτων δικαστηρίων με εκπροσώπους τους μέσα στις επιτροπές αυτές. Αυτό νομίζω ότι έχει ωριμάσει και θα ομοφωνήσουμε στην αλλαγή του Συντάγματος ως προς τη δίωξη των Υπουργών.
Υπάρχει στο δημόσιο διάλογο η συζήτηση να μειωθούν οι Βουλευτές. Το Σύνταγμα προβλέπει ότι μπορούν οι Βουλευτές να είναι με νόμο μέχρι διακόσιοι. Ποια είναι η θέση σας επ’ αυτού;
Να σας πω ότι αυτό έχει και τα θετικά του και τα αρνητικά του. Πιστεύω ότι από την ιστορία που βλέπουμε στην Ελλάδα, όπου έχουμε μονοεδρικές περιφέρειες που εύκολα ο ένας Βουλευτής συντάσσεται με κάποια τοπικά συμφέροντα, έχουμε και μεγάλες αυθαιρεσίες και παραβάσεις, πολύ περισσότερο στο περιβάλλον, στους αιγιαλούς, γιατί τυχαίνει τα περισσότερα νησιά μας να είναι μονοεδρικά. Είναι και η Ευρυτανία βέβαια μονοεδρική. Βλέπουμε όμως ότι πολύ πιο εύκολα συντάσσεται ο ένας. Όπου έχουμε δύο, βλέπουμε ότι ο ένας πάει με το ένα μέρος και ο άλλος με το άλλο.
Άρα είστε υπέρ των τριακοσίων;
Είμαι υπέρ του αριθμού εκείνου στην κάθε περιφέρεια που θα μπορεί πράγματι να διασφαλίσει την ανεξαρτησία του Βουλευτού και την έκφραση γνώμης του χωρίς να πιέζεται εντόνως από τα τοπικά συμφέροντα.
Συμπεραίνω εγώ, μείωση αλλά όχι στους διακόσιους.
Θα πρέπει να υπάρξει μία σχετική μείωση, αλλά πρέπει να δούμε και τις περιφέρειες. Απ’ αυτό που σας λέω καταλαβαίνετε ότι κατά βάση δεν είμαι υπέρ των μονοεδρικών, ούτε των πολυεδρικών, ούτε των τριεδρικών. Επειδή πολιτεύομαι σε μεγάλη περιφέρεια όπου έχουμε τη δυνατότητα της πολυσταυρίας και ο πολίτης μπορεί να επιλέξει τρεις, τέσσερεις, πέντε -γιατί είχαμε και πεντασταυρία στη Β΄ Αθηνών- θα σας πω ότι οι σχέσεις μεταξύ των υποψηφίων δεν ήταν κακές προσωπικά. Δεν αντιμάχετο ο ένας τον άλλον προκειμένου να πάρει το μοναδικό σταυρό προτίμησης που υπήρχε. Ή θα πάνε λοιπόν σε άλλες μορφής κόμματα που θα είναι πιο δημοκρατικά, όπου οι υποψήφιοι Βουλευτές θα επιλέγονται με διαφορετικό τρόπο…
Για εσωκομματική δημοκρατία λέτε τώρα.
Ειδάλλως θα πάμε –κατά τη γνώμη μου- στην πολυσταυρία η οποία εκτονώνει τις εσωτερικές δυνατότητες, τις εσωτερικές συγκρούσεις και αφήνει μόνο σε θέματα προγράμματος.
Απ’ αυτά που λέτε προκύπτει το συμπέρασμα ότι προκρίνετε ένα σύστημα συνδυασμού λίστας-σταυρού; Το καταλαβαίνω σωστά;
Θα έλεγα ότι είναι το καλύτερο, εφόσον και τα κόμματα οργανωθούν και εκπροσωπηθούν με διαφορετικό τρόπο. Κύριε Κοττάκη, θα σας πω κάτι: Τα κόμματα στην Ελλάδα έχουν μια μακρά ιστορία. Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία έχουμε τόσο μακρά περίοδο κομμάτων. Οφείλουμε όμως να μετεξελισσόμεθα και να προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα. Πρέπει να σας πω ότι οι εξελίξεις στο κάθε κόμμα επηρεάζουν το πολιτικό σκηνικό, επηρεάζουν το πολιτικό περιβάλλον. Γι’ αυτό να ξέρετε ότι το 2013 δεν είναι μόνο οικονομικά δύσκολος χρόνος επειδή πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις. Είναι και διότι σχεδόν όλα τα κόμματα έχουν συνέδριο, έχουν εσωτερικές διεργασίες και αυτό δεν υπάρχει περίπτωση να μην επηρεάσει το πολιτικό γίγνεσθαι αυτής της περιόδου. Θα δείτε ότι το ΠΑΣΟΚ έχει συνέδριο στις αρχές Μαρτίου, αν θυμάμαι καλά. Ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης βαδίζει προς ένα ιδρυτικό συνέδριο. Η Νέα Δημοκρατία πιθανόν θα έχει συνέδριο. Το ΚΚΕ ετοιμάζεται για μεγάλες αλλαγές, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες έχουν κάτι άλλο. Άρα θα υπάρξει μία αστάθεια αυτή την περίοδο στο πολιτικό γίγνεσθαι ως προς την εφηρμοσμένη πολιτική, οικονομική αλλά και θεσμική. Οι εσωτερικές φωνές μπορεί να πολλαπλασιαστούν και να αναδειχθούν από τα μέσα, όπως αναδεικνύονται πάρα πολλές φορές σε εσωτερικές διεργασίες οι οποίες μπορεί εν τέλει να μην επιτρέψουν το καλό κλίμα ηρεμίας για πολύ σημαντικές αποφάσεις.
Κύριε Πρόεδρε, να πάμε τώρα στα θέματα της οικονομίας. Ο πολύς κόσμος διαβάζει τις ομολογίες, τις διαπιστώσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ότι έκαναν λάθος στον πολλαπλασιαστή και «παίρνει πολλές ανάποδες» γιατί επί τρία χρόνια πληρώνει «το μάρμαρο» επειδή, λέει, κάποιοι έκαναν λάθος στον πολλαπλασιαστή και θέτει στον πολιτικό κόσμο το εξής θέμα: Αφού έκαναν λάθος στον πολλαπλασιαστή, πρέπει να υπάρξει μία επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου. Ερωτώ λοιπόν τη γνώμη σας. Πρέπει η Κυβέρνηση σύντομα να ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση από την τρόικα, από τους πιστωτές, από τους εταίρους γιατί ο λαός πια δεν αντέχει άλλο;
Καταρχήν εμείς ήμασταν σ’ ένα στάδιο στο οποίο έπρεπε πρώτα να ανακτήσουμε την αξιοπιστία μας, να δείξουμε ότι για τα βασικά για τα οποία έχουμε δεσμευτεί αναλαμβάνουμε τις υποχρεώσεις μας και δεν είμαστε αναξιόπιστοι, διότι έχει πληγεί πάρα πολύ σε επίπεδο εφηρμοσμένης οικονομικής πολιτικής το γόητρο και η αξιοπιστία της Ελλάδος. Θεωρώ ότι αυτούς τους μήνες έγινε αυτή η προσπάθεια και το πετύχαμε. Πρέπει τώρα να πείσουμε καταρχήν την τρόικα πως ό,τι και να γίνει, δεν μπορούν να ληφθούν νέα μέτρα διότι δεν αντέχει άλλο ο πολίτης, αλλά και διότι δεν θα εξαρτάται από τη δική μας βούληση.
Δεν περνάνε τα μέτρα ούτως ή άλλως.
Ένα λεπτό. Ανεξάρτητα απ’ αυτό, εγώ θέλω να σας πω το εξής: Όπως βλέπετε, επηρεάζεται όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη και από την περίοδο που έχουν εκλογές τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να κοιτάξουμε, δηλαδή μήπως εθνικές εκλογές κάνουμε όλοι μαζί, όπως στις ευρωεκλογές, διότι ξέρετε ότι μία κυβέρνηση έχει έναν ωφέλιμο χρόνο ενάμισι-δύο χρόνια μπροστά της για να πάρει κάποια μέτρα μη δημοφιλή τα οποία όμως μακροπρόθεσμα θα αποδώσουν και θα κριθούν από τους πολίτες ορθώς. Βλέπετε τώρα ότι επηρέασαν πάρα πολύ τα ζητήματα των εκλογών και των αμερικανικών και των γαλλικών και τώρα των ιταλικών και των γερμανικών. Άρα άλλη είναι η πολιτική που πολλές φορές οι ηγεσίες αναγκάζονται να ακολουθήσουν σε προεκλογική περίοδο και άλλη σε μετεκλογική. Αυτό λοιπόν αφήνει πολλές διμερείς και πολυμερείς σχέσεις στο περιθώριο και στο άλυτο, «άστο, αυτό θα το δούμε πιο μετά». Είδατε πόσο επηρεάστηκε η Ευρωζώνη από τις αμερικανικές εκλογές.
Και τώρα από τις γερμανικές.
Και τώρα από τις γερμανικές, αλλά είδαμε και πόσο επηρεάστηκε και η Μέρκελ από τις γαλλικές εκλογές η οποία είναι φυσικό έξι μήνες προ των γαλλικών εκλογών να σκέφτεται: «Μπορεί να χάσω το θεσμικό συνεργάτη μου σ’ αυτή την πορεία, θα έλθει ο νέος Πρόεδρος με τον οποίο θα χρειαστώ άλλους έξι με οκτώ μήνες για να συνεννοηθώ για να βρω νέα φόρμουλα, ένα modus vivendi, σε επίπεδο Ευρωζώνης». Άρα αυτά επηρεάζουν.
Εγώ ερωτώ για αναθεώρηση Μνημονίου.
Εγώ τι θέλω να σας πω; Πρώτον, ότι εδώ μπορεί να συμβούν πράγματα έξω από την πολιτική μας βούληση. Είδατε ότι «φτερνίζεται» ο Μπερλουσκόνι και γίνεται μία αναταραχή σε θέματα τα οποία δεν εξαρτώνται απόλυτα από τα δικά μας χέρια. Γι’ αυτό σας λέω ότι εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στην τρόικα ότι δεν μπορούν να περάσουν νέα μέτρα και μάλιστα σε περίοδο που για το οποιοδήποτε ζήτημα δεν ευθύνεται η Ελληνική Κυβέρνηση και η Ελληνική Βουλή. Άρα, τέρμα τα νέα μέτρα, ανεξαρτήτως αν πιάσουμε τους στόχους μας. Εμείς θα το παλέψουμε. Μπορεί όμως πράγματι από άλλες συγκυρίες να μην πιάσουμε τους στόχους 100%. Οφείλουμε να πείσουμε την τρόικα και αυτή να αποδεχθεί ότι εμείς είχαμε την κατεύθυνση, την προσπάθεια και τις θυσίες του ελληνικού λαού και, εφόσον δεν επετεύχθη κάτι, δεν επετεύχθη για άλλους λόγους. Έρχομαι σ’ αυτό που λέτε για τον πολλαπλασιαστή, διότι στο πρώτο και δεύτερο Μνημόνιο έπρεπε να είχε προβλεφθεί ότι, αν οι στόχοι δεν είχαν πιαστεί λόγω μεγάλης ύφεσης, δεν θα έπρεπε να ληφθούν νέα μέτρα. Αυτό στο Μνημόνιο 3 έχει μπει και αυτό είναι ένα δεδομένο το οποίο δεν μπορεί να αγνοήσει ούτε η τρόικα, ούτε κανείς, ούτε η ίδια η Ευρωζώνη, διότι το πρόβλημα δεν είναι της Ελλάδος. Είναι ευρύτερο το πρόβλημα της Ευρωζώνης. Το ζήτημα δεν είναι να σωθεί η Ελλάς, είναι να σωθεί η Ευρωζώνη.
Το ζήτημα είναι τι γίνεται με τα παλαιά μέτρα, γιατί τα νέα μέτρα δεν τα δέχεται το σύστημα ούτως ή άλλως, αλλά υπάρχουν και παλαιά μέτρα –γίνεται κουβέντα για το φόρο ακινήτων, για παράδειγμα- που υπάρχει κόσμος…
Όχι, αυτά είναι καινούργια, δεν είναι παλαιά.
Όταν λέω παλαιά, εννοώ ψηφισμένα ήδη. Αυτό εννοώ.
Κύριε Κοττάκη, πρέπει να σας πω ότι ο κ. Στουρνάρας υφίσταται εν πολλοίς μία άδικη κριτική από την οποία έχει γεννηθεί και μία σύγχυση. Στο πρόσωπο του κ. Στουρνάρα επικεντρώνεται κριτική αυτή τη στιγμή για τρία ζητήματα. Το ένα είναι αυτό που είπατε για τα ακίνητα.
Πήγαμε στον κ. Στουρνάρα τώρα!
Το δεύτερο είναι το ζήτημα τού αν θα επαναδιαπραγματευτούμε ή όχι το Μνημόνιο και με δεδομένο το λάθος του πολλαπλασιαστή.
Το λέμε αυτό, ναι.
Το τρίτο είναι αυτό το περίφημο που είπε ότι υπήρχαν ευθύνες και στις προηγούμενες κυβερνήσεις. Αυτά είναι τρία ξεχωριστά ζητήματα.
Ας τα πάρουμε ένα-ένα λοιπόν.
Πρέπει να τα πάρουμε ένα-ένα για να τα καταλάβει ο κόσμος
Υπάρχουν ευθύνες στις προηγούμενες κυβερνήσεις; Για την κυβέρνηση Καραμανλή έγινε η φασαρία και καραμανλικοί Βουλευτές είναι αυτοί που κάνουν κριτική στον κ. Στουρνάρα.
Κύριε Κοττάκη, το ακούω συνεχώς αυτό και αναρωτιέμαι: Ποιοι είναι οι καραμανλικοί Βουλευτές ή μάλλον –να το πω ανάποδα- ποιος από τους Βουλευτές δεν είναι καραμανλικός; Σεβόμαστε τον Καραμανλή, τον αγαπάμε τον Καραμανλή, τον υπηρετήσαμε, κινηθήκαμε με βάση τις αρχές που εξέφραζε εκείνος.
Το Σαμαρά έχετε όμως ως Πρωθυπουργό.
Ξέρετε, αυτή η διαμάχη δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, διότι όλοι οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας σεβόμαστε, εκτιμάμε, αγαπάμε τον Καραμανλή, με την κριτική μας πολλές φορές στη διακυβέρνηση. Σήμερα σεβόμαστε, αγαπάμε, υπηρετούμε και εκτιμάμε τον Αντώνη Σαμαρά που εφαρμόζει το πρόγραμμα αυτό. Άρα ο συνεχής διαχωρισμός που γίνεται με προσπάθεια κάποιων να υπάρξουν δήθεν καραμανλικά «μπλοκ», πέφτει στο κενό. Δεν υπάρχουν σήμερα καραμανλικοί Βουλευτές, εκτός αν κάποιοι θέλουν να παρουσιάζουν έτσι τον εαυτό τους γιατί νομίζουν ότι προσφέρουν καλή υπηρεσία στον Καραμανλή που είμαι σίγουρος ότι και ο ίδιος δεν τη θέλει. Ούτε ενθαρρύνει, ούτε επιτρέπει τέτοιου είδους κινήσεις, αλλά κάποιοι που είναι βασιλικότεροι του βασιλέως θεωρούν ότι έτσι οι ίδιοι θα έχουν μία βραχυπρόθεσμη δημοσιότητα, κάνοντας ζημιά όμως στο σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας και της εικόνας της Νέας Δημοκρατίας. Σήμερα λοιπόν δεν υπάρχουν αυτά. Όλοι μας υπηρετούμε το πρόγραμμα και την προσπάθεια διάσωσης της χώρας, γι’ αυτό και είμαστε σε τρικομματική Κυβέρνηση.
Άρα καλώς ο κ. Στουρνάρας βάλλει κατά της περιόδου Καραμανλή;
Προσέξτε: Ο κ. Στουρνάρας ίσως υπερβάλλει σε κάποια ζητήματα, αλλά και στο βιβλίο σας, αν θυμάμαι καλά, έχετε γράψει ότι ο ίδιος ο κ. Καραμανλής σας είχε πει και είχε πει δημοσίως και στις κεντρικές επιτροπές και στις κοινοβουλευτικές ομάδες ότι υπάρχει μερίδιο ευθύνης, όχι βέβαια όσο της διακυβέρνησης Παπανδρέου ο οποίος ανέλαβε σε μία περίοδο που γνώριζε την οικονομική κατάσταση της χώρας και έπρεπε τάχιστα να κινηθεί. Θυμάστε την περίφημη φράση Σαμαρά «ξεκολλήστε επιτέλους, προχωρήστε, πρέπει να ληφθούν αυτά». Ο κ. Καραμανλής και η Νέα Δημοκρατία πήγαν με μία ατζέντα και μία συνθηματολογία στις εκλογές που για πρώτη φορά ξένισε επειδή ήταν ειλικρινής.
Καλά το θυμάστε ότι το γράφω στο βιβλίο, αλλά η κουβέντα και η φασαρία που γίνεται είναι αν αυτή η περίοδος της διετίας επέδρασε στο να πάει το έλλειμμα στο 15%. Γι’ αυτό γίνεται η φασαρία και γι’ αυτό πήγαμε στο ΔΝΤ κ.λπ.
Καταρχήν είναι γεγονός και έχει καταγραφεί και επισήμως πλέον ότι ο τρόπος υπολογισμού του ελλείμματος άλλαξε με βάση και το EUROSTAT και τα νέα δεδομένα, όπως αυτά έγιναν. Άρα αυτό το 15%, αν δεν είχαν προστεθεί τα έξοδα των νοσοκομείων και όλα τα άλλα σχετικά που έχουν κατά καιρούς αναφερθεί, δεν θα ήταν τόσο και αυτό το αποδέχεται και η μετέπειτα κυβέρνηση Παπανδρέου και δεν νομίζω ότι γίνεται συζήτηση επ’ αυτού. Βεβαίως όμως έχουμε μερίδιο ευθύνης όλες οι κυβερνήσεις για την πορεία που είχε η οικονομία γιατί δεν αντισταθήκαμε όσο έπρεπε σε πιέσεις συντεχνιών. Ξεχνάτε ότι η κυβέρνηση Καραμανλή προχώρησε σε αποκρατικοποιήσεις στην Ολυμπιακή στην οποία η τότε αντιπολίτευση εξωθούσε τους πολίτες σε ακραίες συμπεριφορές ή με την COSCO στο λιμάνι ή με τα οποιαδήποτε άλλα τα οποία σήμερα όλοι θεωρούμε ότι είναι ώριμα και ότι πρέπει να γίνουν; Το «όλοι» βέβαια είναι σχετικό.
Κύριε Πρόεδρε, αναφερθήκατε στο ένα κομμάτι για τον κ. Στουρνάρα και είπατε τη γνώμη σας και για τον κ. Στουρνάρα και γι’ αυτούς που τον επικρίνουν και θέσατε άλλα δύο ζητήματα.
Κατ’ αρχάς θα σας πω ότι ο κ. Στουρνάρας δεν είναι κομματικός. Ο άνθρωπος έχει προσφερθεί με βάση και τις εντολές της Κυβέρνησης και των τριών Αρχηγών να φέρει σε πέρας ένα έργο, άρα η πολιτική κριτική που γίνεται πρέπει να γίνεται επί της εφηρμοσμένης οικονομικής πολιτικής κι όχι στο πρόσωπο. Δεν ευθύνεται ο ίδιος γι’ αυτά τα ζητήματα και απλώς προσφέρεται και, θα έλεγα, με επιτυχία –τουλάχιστον μέχρι στιγμής- για τη λύση αυτών των ζητημάτων. Κατά συνέπεια εμείς οι πολιτικοί οι οποίοι έχουμε και μία διαρκή, αέναη διαμάχη με τους τεχνοκράτες…
Αυτά είναι μέσα στην κόντρα πάντα!
Αυτά είναι μέσα στο πολιτικό παιχνίδι και αυτή είναι και η παθογένεια. Οφείλουμε λοιπόν να τον κρίνουμε πολιτικά ως προς τις πολιτικές του στις οποίες όμως σαφώς εμείς έχουμε τον τελικό λόγο εδώ μέσα, στη Βουλή. Άρα λοιπόν πρώτον, νομίζω ότι υπερέβαλε στο ζήτημα αυτό για να υπάρξει τέτοια αντίδραση. Κλείνουμε λοιπόν το θέμα της κριτικής που στο κάτω-κάτω είναι μία άποψή του. Έχει το δικαίωμα μέσα στα πλαίσια της ελευθερίας να την πει και θεωρώ ότι δεν μπορούν να τον εγκαλέσουν τα κόμματα διότι δεν είναι κομματικός. Μπορεί να τον καλέσει ένα ινστιτούτο προβληματισμού, ένα think tank, να αναφέρει τις απόψεις του, αλλά δεν είναι κομματικός για να εγκληθεί κομματικά.
Οι Βουλευτές όμως ψηφίζου, έτσι δεν είναι;
Σαφώς οι Βουλευτές ψηφίζουν και οφείλει στη Βουλή να ενημερώσει αναλυτικά, να απαντήσει στις ερωτήσεις και ίσως εκεί ορθώς τού καταλογίζουν κάποιοι, όπως ο Απόστολος Κακλαμάνης, μία συμπεριφορά που δεν συνάδει τόσο πολύ με τα κοινοβουλευτικά ήθη. Τελειώνουμε λοιπόν με το πρώτο σκέλος. Ως προς το δεύτερο, δηλαδή το αν θα ζητήσει την επαναδιαπραγμάτευση, πρέπει να σας πω ότι γίνεται συνεχώς επαναδιαπραγμάτευση. Δεύτερον, είναι θέμα των τριών Αρχηγών που βλέπω ότι θα τους απασχολήσει και πιστεύω ότι και οι ίδιοι με βάση αυτό θα πουν: «Κύριοι, εμείς έχουμε την αξιοπιστία μας, αλλά πάμε σ’ ένα πρόγραμμα που είναι λίγο αναξιόπιστο μ’ αυτά τα δεδομένα και πρέπει επομένως να το επαναδιαπραγματευθούμε». Πιστεύω ότι αυτό θα γίνει. Θα πάρει το χρόνο του και θα δούμε πώς θα εξελιχθεί. Είναι όμως δεδομένο ότι η Κυβέρνηση έχει στο μυαλό της να αφήσει το Φ.Π.Α. εστίασης, να αφήσει και κάποια άλλα ζητήματα φόρων οι οποίοι, αντί να φέρουν έσοδα, έχουν μειώσει τους τζίρους και έχουμε έλλειμμα εσόδων. Ήδη εκφράστηκαν αυτά από τον κ. Σταϊκούρα ο οποίος κι αυτός με επιτυχία ασχολείται με το συγκεκριμένο τομέα. Το τρίτο για το οποίο κατηγορείται ότι το θέμα του φόρου των ακινήτων. Εδώ δεν έχει ολοκληρωθεί η συζήτηση ούτε μεταξύ της επιτροπής των τριών κομμάτων και των οικονομολόγων για το φόρο, ούτε έχουμε ολοκληρωμένη άποψη και αντίληψη.
Αυτό που έχει ολοκληρωθεί είναι ότι οι Έλληνες πληρώνουν και όσοι δεν μπορούν να πληρώσουν, ξεπουλάνε διαμερίσματα και ακίνητα επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν τους φόρους ακινήτων. Αυτό έχει ολοκληρωθεί;
Να σας πω κάτι; Επειδή είμαι πολιτικός κυρίως, πρέπει να σας πω ότι είμαστε στα όρια αντοχής ακόμα και εκείνων που θέλουν να είναι συνεπείς με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Εγώ βλέπω ανθρώπους αστούς οι οποίοι σέβονται και εκτιμούν την προσπάθεια που κάνουμε και θέλουν πράγματι να συνεισφέρουν και δεν αντέχουν, δεν μπορούν.
Άρα;
Εδώ λοιπόν πρέπει να ληφθούν κοινωνικά μέτρα. Δεν μπορεί ένας ο οποίος πήρε ένα δάνειο το 2008, το 2009 με άλλες αντικειμενικές αξίες, με άλλο ακίνητο του οποίου η αξία έχει μειωθεί σήμερα, να ανταποκριθεί σ’ αυτές τις υποχρεώσεις ακόμα και να θέλει. Γι’ αυτό ακριβώς είχαμε πει ότι η δόση του στεγαστικού δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% των εσόδων κάποιου.
Έγινε αυτό; Δεν είμαι σίγουρος.
Προχωρήσανε σε αρκετές ρυθμίσεις οι τράπεζες. Προχωρούν με αργό ρυθμό, αλλά πρέπει πράγματι να πιέσουμε προς αυτές τις κατευθύνσεις. Αλίμονο αν αυτή η κυβέρνηση διαρρήξει τη σχέση της με τον σοβαρό και έντιμο πολίτη που συμμετέχει σ’ αυτή την προσπάθεια. Επιτρέψτε μου να σας πω ότι αυτοί οι πολίτες είναι η συντριπτική πλειοψηφία αυτή την περίοδο. Έχει δείξει τρομερή ωριμότητα η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών. Θα πρέπει λοιπόν να προχωρήσουμε με τέτοια βήματα ώστε να μην διακινδυνεύσουμε τη σχέση μας με τον «ιστό» της παραγωγικής οικονομίας που έχει αρχίσει να διακινδυνεύεται. Πιστεύω ότι ο κ. Στουρνάρας το βλέπει αυτό με οικονομικά μεγέθη, ενώ ο κ. Σαμαράς το βλέπει και με την πολιτική οπτική, όπως το βλέπουν και οι άλλοι Αρχηγοί, όπως το βλέπουν και οι συνάδελφοι Βουλευτές. Θα βρούμε την ισορροπία.
Μήνυμα εστάλη, κύριε Πρόεδρε.
Θεωρώ λοιπόν βιαστική την κριτική η οποία εν τούτοις –επιτρέψτε μου να σας πω- καμιά φορά κάνει και καλό γιατί μας επαναφέρει στην πραγματικότητα. Πρέπει πράγματι να δούμε πώς θα μπορέσουμε, χωρίς να ξεφύγουμε από τους δημοσιονομικούς στόχους και απ’ αυτή τη δύσκολη οικονομική κατάσταση, να διευκολύνουμε και τους πολίτες οι οποίοι πράγματι σήμερα θέλουν να είναι συνεπείς αλλά δεν αντέχουν, δεν μπορούν.
Πάμε σε ζητήματα του πολιτικού συστήματος, αλλά να τα δούμε με την «αρχιτεκτονική» διάταξη του πολιτικού χάρτη. Είστε παλαιός «στο κουρμπέτι», στο πολιτικό σύστημα. Ο θείος σας ήταν Βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος. Ο πατέρας σας ήταν Βουλευτής της ΕΡΕ του Καραμανλή, εσείς είστε Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας. Μήπως ήλθε η ώρα όπου, αφού τα κόμματα «ξεθωριάζουν» μετά από σχεδόν σαράντα χρόνια, από το 1974, ως πολιτικές μάρκες, θα ιδρυθεί ένα νέο ευρωπαϊκό κόμμα με άξονα και κορμό τη Νέα Δημοκρατία και με άλλο όνομα;
Αυτή είναι μία ερώτηση η οποία είναι μέσα στο δημόσιο διάλογο και πρέπει να την εξετάσουμε πάρα πολύ σοβαρά. Πιστεύω ότι τα κόμματα οφείλουν καταρχήν να εκσυγχρονιστούν, οφείλουν να ανοίξουν τις πόρτες τους, οφείλουν τώρα που γίνονται αυτές οι διεργασίες να πείσουν τους πολίτες. Πάνε οι οργανώσεις που είχαμε στον παρελθόν, οι τοπικές, οι νομαρχιακές. Όχι ότι είναι εντελώς άχρηστες, αλλά πρέπει κι εδώ να γίνει ένα σχέδιο «Καλλικράτης» ώστε να λειτουργήσουμε με think tank κυρίως σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και όχι σε μαζικότητα. Η μαζικότητα τελείωσε. Πιστεύω λοιπόν ότι πράγματι είναι η ώρα να μετεξελιχθούν τα κόμματα εξουσίας. Δεύτερον, κύριε Κοττάκη, πιστεύω ότι δεν μπορεί εύκολα να υπάρξει ξανά μονοκομματική κυβέρνηση. Απεδείχθη κιόλας στην πράξη ότι και μονοκομματική κυβέρνηση να υπάρχει, είναι πολυτασική, διότι τα κόμματα συμφωνούν σε επίπεδο αρχών, αλλά στην υλοποίηση των αρχών, δηλαδή στις πολιτικές θέσεις, στην εφαρμοσμένη πολιτική έχουμε μεγάλες διαφορές όπου μπορεί να συγκλίνουμε με κάποιον άλλο σ’ ένα άλλο κόμμα. Αυτή τη στιγμή λοιπόν η διαχωριστική γραμμή στην κοινωνία κατά τη γνώμη μου δεν είναι τόσο η κομματική όσο ήταν στο παρελθόν όσο το αν είσαι σοβαρός ή όχι, έντιμος ή όχι, αποτελεσματικός ή όχι, εργατικός ή τεμπέλης. Είναι άλλη η διαχωριστική γραμμή, γι’ αυτό και βλέπετε ότι η κοινή γνώμη δίνει θετικές γνώμες σε Βουλευτές ανεξαρτήτως κόμματος και βλέπετε ότι κάποιος που ψηφίζει άλλο κόμμα θεωρεί κάποιους άλλους συναδέλφους σε άλλο κόμμα πολύ πιο σοβαρούς, ηθικούς κ.λπ.
Επιτρέψτε μου όμως, κύριε Πρόεδρε, να επαναλάβω το ερώτημα.
Γι’ αυτό θα έλεγα καταρχήν σε επίπεδο αυτοδιοίκησης να πάμε στο ενιαίο ψηφοδέλτιο.
Χωρίς χρίσματα, λέτε.
Ναι. Θα έλεγα δηλαδή, επειδή είναι περισσότερο τοπικό και περιφερειακό το ζήτημα, να πάμε σε ενιαίο ψηφοδέλτιο όπου ο καθένας, αντί να έχει το σχηματισμό του, να μπορεί να σταυρώνει κάποιον που θα είναι ικανός γι’ αυτόν δημοτικός σύμβουλος για να τον εκπροσωπήσει, ανεξαρτήτως αν κατεβαίνει με το συνδυασμό του τάδε ή του τάδε, αν στηρίζεται ή αν δεν στηρίζεται από κάποια κόμματα.
Μισό λεπτό, γιατί από αλλού ξεκινήσαμε, για το νέο κόμμα σας ρώτησα και αλλού πάμε.
Έχουμε μεταβατικά στάδια, κύριε Κοττάκη.
Αφού ανοίγετε αυτό το θέμα, κύριε Πρόεδρε, λέτε για την αυτοδιοίκηση. Βάζετε μία πρόταση για άλλο ψηφοδέλτιο…
Είπα για το 42% αν συμπληρωθεί στον πρώτο γύρο.
Το θυμάμαι πολύ καλά. Είπατε όμως για άλλο ψηφοδέλτιο. Επαναλαμβάνω την ερώτηση που διατύπωσα στην αρχή για τη Νέα Δημοκρατία: Είναι «φθαρμένο προϊόν»; Πρέπει να ανανεωθεί;
Τα κόμματα στις δημοκρατίες της Ευρώπης έχουν ζωή και πενήντα και ογδόντα και εκατό ετών. Έχουν αλλάξει πρόσωπα, έχουν αλλάξει πολιτικές. Δεν έχουν αλλάξει αρχές στις οποίες συμφωνούν, αλλά έχουν αλλάξει πολιτικές, δηλαδή όλοι εμείς που είμαστε στη Νέα Δημοκρατία είμαστε υπέρ της αποκρατικοποίησης. Τώρα, το πώς θα γίνει μία αποκρατικοποίηση είναι μεγάλο ζήτημα και δημιουργεί τάσεις. Άλλος λέει να πουληθεί ολόκληρη, άλλος λέει να πουληθεί μέσω Χρηματιστηρίου, άλλος λέει να κλείσει, άλλος λέει να δοθεί στους εργαζόμενους, αλλά όλοι μαζί συμφωνούμε στην αρχή της αποκρατικοποίησης και ότι αυτό θα βοηθήσει επενδυτικά την οικονομία μας. Πρέπει να υπάρχει επεξεργασία των πολιτικών θέσεων, γι’ αυτό και σας λέω ότι τα κόμματα πια πρέπει να δημιουργήσουν κατά τομέα think tank. Δεν είναι εκείνα τα κόμματα που ήταν την παλιά καλή εποχή, αρχηγικά, προσωπικά. Έχουν και τον προσωπικό χαρακτήρα, οπωσδήποτε ο Αρχηγός βάζει την προσωπική σφραγίδα, αλλά έχουμε ξεφύγει απ’ αυτά. Εγώ πιστεύω κιόλας ότι μετά την εποχή Καραμανλή-Παπανδρέου, τα δύο κόμματα τουλάχιστον έχουν ξεφύγει πάρα πολύ ως προς αυτό τον τομέα.
Αρκετές φορές μου μιλήσατε για την αστάθεια που μπορεί να φέρουν τα κόμματα, για τις εύθραυστες ισορροπίες που υπάρχουν μέσα στον κυβερνητικό συνασπισμό και είπατε επίσης ότι πρέπει να συμβιβαστούμε με την ιδέα ότι θα πηγαίνουμε σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Ερώτημα: Αυτή τη στιγμή ο εκλογικός νόμος Παυλόπουλου απαγορεύει το bonus των πενήντα εδρών σε συνασπισμούς κομμάτων. Πρέπει να τον ξαναδείτε;
Οπωσδήποτε πρέπει να ξαναδούμε τον εκλογικό νόμο. Αυτός ο εκλογικός νόμος καταρχήν τείνει προς την πολύ ενισχυμένη αναλογική. Η άποψή μου την οποία είχα εκφράσει και πριν από τις εκλογές του 2007, όπως θυμάστε, ήταν να υπάρχει η ενισχυμένη αναλογική για να δίνει κυβέρνηση και να κυβερνάται ο τόπος, αλλά ταυτόχρονα να εκπροσωπούνται κατά πολύ και τα άλλα κόμματα. Προσέξτε: Αν δεν υπάρχει πολιτική σταθερότητα και ομαλότητα, δεν μπορεί ούτε η οικονομία να ανακάμψει, ούτε κοινωνική συνοχή να υπάρχει, ούτε τίποτα. Μετά τις εκλογές του Ιουνίου πετύχαμε κάτι που κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να το είχαμε κάνει από τις εκλογές του Μαΐου και αυτό ήταν να υπάρξει η πολιτική σταθερότητα. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα για να αρχίσουμε αξιόπιστα να συζητάμε και με την κοινωνία και με τους εταίρους μας. Αν δεν υπάρχει μία ομαλότητα και μία κοινοβουλευτική πλειοψηφία μεγάλη, τι να την κάνω τη μονοκομματική κυβέρνηση με 151 ή 152 Βουλευτές; Ήταν τόλμημα και των τριών Αρχηγών, πολύ περισσότερο βεβαίως του κ. Κουβέλη, αλλά και των υπολοίπων Αρχηγών να προχωρήσουν και να δείξουμε και προς τα μέσα και προς τα έξω ότι υπάρχει σταθερότητα και ομαλότητα. Κύριε Κοττάκη, δεν πάει κανείς να επενδύσει σε περιοχές που έχουν ανωμαλίες, σε περιοχές που κάθε μέρα υπάρχουν προβλήματα, διαδηλώσεις κ.λπ. Γι’ αυτό και σας λέω ότι το ζήτημα είναι πολιτικό κατεξοχήν.
Άρα για το μέλλον;
Αυτή τη στιγμή και ο ρόλος του Προέδρου της Βουλής απαιτείται να είναι όσο πιο συναινετικός και συνεννοήσιμος γίνεται. Οφείλει να συζητά με όλα τα κόμματα και με την Αξιωματική Αντιπολίτευση και με τα κόμματα της ήσσονος Αντιπολίτευσης. Ανεξαρτήτως αν τελικά θα πετύχουμε ή όχι τον κοινό στόχο, οφείλουμε να εξαντλήσουμε όλες τις προσπάθειες διαλόγου. Πρέπει να σας πω ότι αυτό δεν το κάνω μόνο εγώ, αλλά βρίσκω και προθυμία στη διαδικασία να υπάρξει μία συνεννόηση, όσο είναι δυνατό.
Πείτε μου τώρα για το bonus όμως.
Όσον αφορά το bonus, βεβαίως πρέπει να επαξενεταστεί. Εγώ πιστεύω ότι συνολικά ο εκλογικός νόμος πρέπει να εξεταστεί. Πρέπει να σας πω ότι διάβασα με πολλή προσοχή τις προτάσεις που έκανε η ΔΗΜΑΡ η οποία μπαίνει στο διάλογο με τις προτάσεις της.
Για την απλή αναλογική τι λέτε;
Δεν ξέρω αν αυτή τη στιγμή η απλή αναλογική μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί διότι θα πρέπει όλη η Ελλάδα να γίνει μία επικράτεια. Η άδολη απλή αναλογική φέρνει πολλές διαφορετικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Θεωρώ όμως ότι το εκλογικό σύστημα πρέπει να εξεταστεί. Δεν είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, δεν είναι στις προτεραιότητες ιδίως του Πρωθυπουργού απ’ όσο δύναμαι να γνωρίζω από τις συζητήσεις που έχουμε κάνει, αλλά ξέρω ότι είναι μέσα στις σκέψεις του και στις αντιλήψεις του, οπότε την κατάλληλη ώρα μπορεί να συζητηθεί. Ξέρετε, εδώ στην Ελλάδα μόλις συζητήσουμε κάτι, νομίζουμε…
Ότι πάμε για εκλογές.
Ναι. Αν ο Σαμαράς θέσει τώρα θέμα εκλογικού νόμου, θα πουν «γίνονται εκλογές σε πέντε μήνες», δηλαδή θα δημιουργηθεί μια αστάθεια που δεν έχουμε κανένα λόγο να δημιουργηθεί. Γι’ αυτό πιστεύω ότι με το να γίνουν όλα στην ώρα τους, βήμα-βήμα, με προτεραιότητα η Ελλάδα να μείνει στην Ευρωζώνη και στο ευρώ, θα κινηθεί αυτή η κυβέρνηση που πιστεύω ότι πάει καλά.
Κύριε Πρόεδρε, δεν έχω παράπονο. Μας δώσατε αρκετές ειδήσεις σήμερα. Καιρό είχαμε να τα πούμε τηλεοπτικά. Ευχαριστώ λοιπόν για τις ειδήσεις, αλλά πρέπει να σας πω ότι στο κλείσιμο πάντα ζητάμε από τον προσκεκλημένο μας, ανεξαρτήτως αξιώματος, να κλείσει αφιερώνοντας ένα τραγούδι στους τηλεθεατές, ένα τραγούδι το οποίο αγαπά ο ίδιος.
Μου αρέσουν πολλά τραγούδια, αλλά νομίζω ότι το «Ο αετός πεθαίνει στον αέρα» δίνει μία ωραία αίσθηση.
Ελεύθερος και δυνατός. Κλείνουμε με Νότη.
Κύριε Μεϊμαράκη, σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ήταν ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων στην «Άλλη όψη».
Εμείς θα τα πούμε το προσεχές Σάββατο. Έως τότε, να είστε καλά.
Επιστροφή